Betalen met uitstel risico’s

Betalen met uitstel risico’s

Een nieuwe broek, concertkaartjes of zelfs een vakantie. Dit zijn voorbeelden van aankopen die je kunt doen via 'buy-now-pay-later' (BPNL) apps, zoals Klarna en Riverty. Deze gemakkelijke manier van consumeren zonder direct te hoeven betalen, resulteert in hoge schulden bij sommige klanten. Tevens krijgen veel jongeren te maken met grote betaalachterstanden.(1) In Rotterdam en de omgeving van Rotterdam hebben de meeste mensen betaalachterstanden.(2)  Hoe kunnen consumenten worden beschermd tegen de risico’s van ‘buy-now-pay-later’ apps en welke (nieuwe) wetgeving heeft het?

Het aantal betaalachterstanden is gedaald in 2023, maakte de monitor van Bureau Krediet Registratie (BKR) afgelopen februari bekend.(2) Hoewel de monitor een dalende lijn laat zien, betekent dit niet dat minder mensen betaalachterstanden hebben. Dit komt doordat steeds meer mensen, voornamelijk jongeren, gebruikmaken van ‘buy-now-pay-later’ (BNPL) apps. Populaire voorbeelden hiervan zijn Klarna en Riverty.(3) De betaalapps werken zo dat je pas na de levering van je artikel hoeft te betalen. Wanneer je niet op tijd het product afbetaalt, krijg je een boete bovenop het openstaande bedrag. Deze boetes liggen tussen de 15 en 40 euro per aankoop. In de ergste gevallen wordt er een incassoprocedure gestart, met hoge bijkomende kosten.(4) De BNPL-apps zijn BKR niet verplicht om de betaalachterstanden van klanten te delen. Daarom weten we niet goed hoeveel mensen schulden hebben bij de betaalapps, maar schuldhulpverleners krijgen het wel steeds drukker.(3)

Een rapport van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) 2023 laat wel zien dat het kopen en achteraf betalen is genormaliseerd door de populaire BNPL-apps. Deze normalisatie leidt volgens het AFM tot schuldgewenning. Het AFM beschouwt het als onwenselijk en een maatschappelijk vraagstuk. De BNPL-betalingen vergroten het risico dat consumenten in financiële problemen komen. Uit het onderzoek blijkt dat 20% van de klanten van de betaal-later-apps te maken krijgt met extra kosten wegens een te late afbetaling. Jongeren tussen de 18 en 24 zijn de oververtegenwoordigde groep als het gaat om de groep klanten die wordt overgedragen aan een incassobureau. Tot 6% van alle klanten bij de BNPL-apps wordt aan incassobureaus overgedragen. Volgens het AFM is dit zorgelijk. 

Uit het rapport blijkt ook dat de inkomsten van BNPL-aanbieders voor 20 tot 40% bestaan uit de aanmaningskosten voor consumenten die te laat betalen.(1) De bedrijven moeten strenger gecontroleerd worden, vindt het AFM.(4) 

Veel verdienen door incassokosten bij consumenten in rekening te brengen, is volgens het AFM niet in lijn met de belangen van de consument.(5) Vier grote aanbieders van ‘buy-now-pay-later’ hebben daarom een gedragscode ondertekend om de consumenten te beschermen. Hierin staat dat de BNPL-aanbieders iemands account blokkeren wanneer diegene al een stapeling van schulden heeft. Consumenten kunnen dan nog wel bij andere betaal-later apps aankopen doen, mits ze daar geen schulden hebben staan.(5)

De herziene EU-richtlijn consumentenkrediet biedt meer bescherming voor de consumenten. Vanaf eind 2026 zijn burgers in de Europese Unie beter beschermd bij online kredietaanvragen. De regels voor de koop op afbetaling worden verduidelijkt in de richtlijn. BNPL-aanbieders moeten een vergunning hebben. Voor die vergunning moeten aan (informatie)verplichtingen zijn voldaan en wordt een kredietwaardigheidstoets uitgevoerd. De nieuwe informatieverplichting stelt dat de klant binnen 30 dagen moet zijn geïnformeerd over een achterstallige kredietbetaling. Voorheen was deze regeling alleen voor leveranciers die consumenten later laten betalen zonder dat een derde partij, zoals Klarna en Riverty, eraan te pas komt.(6) 

Daarnaast wil de Europese Unie dat de apps strenger controleren op minderjarige klanten. Het is voor hen namelijk niet toegestaan om gebruik te maken van de BNPL-apps, maar ondanks de leeftijdscheck, hebben volgens toezichthouder AFM bijna 600.000 minderjarigen aankopen gedaan bij een BNPL-app in 2023. Minderjarigen kunnen de leeftijdscheck gemakkelijk omzeilen door aan te geven dat ze 18 of ouder zijn. Het ministerie van Financiën en Sociale Zaken gaan nu onderzoeken hoe de leeftijdsverificatie wettelijk afgedwongen kan worden.(7)

De gedragscode is een eerste stap, maar op Europese wetgeving moeten we nog wachten. De lidstaten van de Europese Unie kunnen tot eind 2025 hun nationale wetgeving aanpassen, zodat de doelen van de richtlijn vanaf eind 2026 kunnen worden gerealiseerd.(6)(8) Met de herziene richtlijn van de Europese Unie zal de BKR wellicht meer inzicht krijgen in de situatie en kenmerken van de klanten van de later-betaalapps.(6)

Bronnen

  1. Buy now pay later. Verkenning van een nieuwe trend, Amsterdam: Autoriteit Financiële Markten (AFM) 2022, www.afm.nl

  2. BKR Monitor (2023)

  3. ‘Door populaire betaalapps als Klarna en Riverty heeft het BKR steeds minder zicht op schulden’, 27 februari 2024, volkskrant.nl

  4.  ‘Klarna Riverty afterpay steeds vaker schuldeiser’, 1 april 2023, rtl,nl

  5. ‘Gedragscode achteraf betalen is positief maar Europese regelgeving blijft noodzakelijk’, 27 oktober 2023, afm.nl

  6. ‘Herziening EU-richtlijn consumentenkrediet: betere bescherming voor consumenten?’, 1 februari 2024, bkr.nl

  7. ‘Koop nu betaal later’, 9 april 2024, nos.nl

  8. Artikel 288 van het verdrag van de werking van de Europese Unie