Interview met Nikita Beuk van de Kinder- en Jongerenrechtswinkel Rotterdam
Juridische bijstand kan soms onbereikbaar lijken voor de rechtzoekende burger. Rechtswinkels kunnen hier een oplossing voor zijn door gratis juridische hulp te bieden aan degenen die het nodig hebben. Wat is een rechtswinkel nu eigenlijk en hoe ziet een functie bij de rechtswinkel eruit? Om daarachter te komen ben ik in gesprek gegaan met Nikita Beuk, algemeen bestuurslid en voormalig medewerker van de Kinder- en Jongerenrechtswinkel Rotterdam. In dit interview deelt zij haar ervaringen met ons vanuit de praktijk.
Zou je jezelf even willen voorstellen?
“Ik ben Nikita, 21 jaar en ik kom uit Zwijndrecht, dat is een dorp in de buurt van Rotterdam. Ik zit nu in het derde jaar van de studie Rechtsgeleerdheid en ik ben druk bezig met mijn scriptie. In mijn vrije tijd ben ik veel met vrienden en met mijn vriend. Verder lees ik graag en af en toe probeer ik te kickboksen.”
Wat is een rechtswinkel eigenlijk?
“In zijn algemeenheid is een rechtswinkel in principe een vrijwilligersorganisatie die gratis juridisch advies geeft aan mensen die dat nodig hebben en vaak zijn die vrijwilligers rechtenstudenten.”
Hoe ben jij bij de Kinder- en Jongerenrechtswinkel terechtgekomen?
“In het begin van het tweede jaar, kwamen twee bestuursleden tijdens een hoorcollege, zoals je vaker ziet, een soort promotie doen in de pauze. Ik had nooit specifiek van deze rechtswinkel gehoord. Ik ken wel gewoon bijvoorbeeld de Rechtswinkel Rotterdam en die van andere steden, maar niet specifiek de Kinder- en Jongerenrechtswinkel. Toen was ik gelijk geïnteresseerd, ging ik online zoeken en besloot ik te solliciteren.”
Waarom ben je daar gaan werken?
“Het is dus voor kinderen en jongeren. Op de Erasmus Universiteit krijg je geen personen- en familierecht en jeugdrecht. Daar ben je dan toch nieuwsgierig naar van: ‘hoe ziet dat er dan uit?’. Je komt bij de rechtswinkel in aanraking met die sociale rechtsgebieden. Om daar meer over te leren en te zien hoe dat in de praktijk gaat, was ik wel echt nieuwsgierig naar. En natuurlijk ook gewoon de ervaring voor op je CV. Op dat moment had ik nog geen juridische ervaring dus dat wilde ik graag opdoen.”
Werken er alleen studenten bij de rechtswinkel?
“De medewerkers en interne bestuursleden zijn alleen maar studenten en je mag als medewerker komen werken als je je propedeuse hebt behaald. Er is een extern bestuur dat toezicht op ons houdt en dat zijn advocaten in het strafrecht en personen- en familierecht en er is een jeugdzorgmedewerker. Stel dat je iets niet weet, dan kan je het altijd aan hen vragen.”
Wie kunnen er bij jullie terecht?
“In principe kan iedereen tot 23 jaar bij ons terecht. Ik merk wel, omdat het gericht is op kinderen en jongeren, dat de leeftijd die het meest voorkomt rond de twaalf jaar is. Het belangrijkste is dat het om een kind gaat.”
Hoe komen rechtzoekenden bij jullie?
“Mensen komen bij ons doordat ze waarschijnlijk op Google gratis juridisch advies hebben gezocht en dan vinden ze onze website. Ze kunnen ons ook vinden via Instagram, Facebook en LinkedIn. Wat we heel vaak hebben is dat advocaten hun cliënten doorsturen naar ons. Dat doen zij bijvoorbeeld om een verzoek aan de rechtbank om het kind te horen onder de aandacht te brengen. De advocaat verwijst het kind naar een organisatie als de rechtswinkel en raadt aan om het verzoek samen te schrijven. Daarmee laat het kind aan de rechter zien dat hij echt gehoord wil worden en dat het verzoek geschreven is met een onpartijdige organisatie.”
Wat zijn de werkzaamheden die je uitvoert?
“Als medewerker draai je twee keer per maand een spreekuur. Dan kunnen mensen op afspraak langskomen. Dan schrijf je vaak een brief met een kind die naar de rechtbank gaat en dan geef je op die manier juridisch advies. Stel dat er geen afspraak is, dan geef je via de telefoon of mail advies.”
Is het werken bij de rechtswinkel goed te combineren met een studie en bijbaan?
“Ik denk dat dit wel het beste te combineren is met je studie en met een eventuele bijbaan. Het kost best wel weinig tijd voor een medewerker per maand. Je draait twee spreekuren per maand dus dat zijn vier uurtjes per maand. Je zit wel nog in een commissie waar je tijd aan moet besteden. We hebben één keer per maand een vergadering met zowel de commissies als met alle leden. Maar dat is echt wel goed te combineren met een bijbaan en studie. De beschikbaarheid wordt aan je gevraagd, dus je kan opgeven wanneer je wel en niet kan en daar wordt altijd rekening mee gehouden.”
Wat is een spreekuur precies?
“Er is drie keer per week een spreekuur van 15:00 tot 17:00 uur. Dan zijn we ‘open’, want dan kunnen mensen bellen en mailen. We zouden dan ook een afspraak kunnen inplannen. Tijdens het spreekuur stemmen we dan af dat een cliënt tijdens een volgend spreekuur langs kan komen voor het schrijven van een brief of om te kijken wat we voor diegene kunnen doen.”
Hoe verloopt zo’n afspraak?
“Op afspraak komen kinderen vaak met hun ouders, maar zodra we het gesprek gaan voeren met het kind, mogen de ouders er niet bij zijn. Het is niet de bedoeling dat het kind wordt beïnvloed door zijn of haar ouders. Aan het gesprek kun je horen of het kind beïnvloed wordt. Als een kind bijvoorbeeld bepaalde woorden gebruikt, die niet gebruikelijk zijn voor zijn of haar leeftijd.
Het verschilt wel heel erg hoe het gesprek verloopt, maar eigenlijk probeer je het kind eerst op zijn gemak te stellen. Je praat dan over koetjes en kalfjes of hobby’s bijvoorbeeld. Je hebt niet alle tijd voor het gesprek dus je probeert het niet te langdradig te maken. Kinderen vinden het spannend en vertellen hun verhaal voor de zoveelste keer aan iemand en dit zijn vaak geen leuke verhalen. Je probeert zoveel mogelijk open vragen te stellen. Aan de hand daarvan beoordelen we of we genoeg hebben om een brief te schrijven aan de rechter. Dan besluit je met andere medewerkers of een intern bestuurslid of je een brief gaat schrijven.”
Krijg je begeleiding en hoe ziet deze begeleiding er uit?
“Iedere nieuwe medewerker krijgt een inwerkavond. Dat is met het interne bestuur en een medewerker van het externe bestuur. Dan krijg je college over alle relevante rechtsgebieden voor de rechtswinkel, dus strafrecht, personen- en familierecht, jeugdrecht en indien er vragen over zijn, ook andere rechtsgebieden. Tijdens je eerste spreekuur gaat een intern bestuurslid mee en die legt uit hoe een spreekuur werkt, hoe je moet inloggen en bespreekt de stappenplannen van hoe het spreekuur in zijn werk gaat.”
Kun je voorbeelden geven van vragen die je krijgt?
“Vaak is er een rechtszaak gaande en wil een kind zijn vader of moeder minder of juist vaker zien. Dan is er sprake van het wijzigen van een zorg- of omgangsregeling. Maar het is ook wel eens voorgekomen dat er wordt gebeld en dat een kind zegt: ‘Ik heb een bijbaan en ik had vorige maand uitbetaald moeten worden, maar dat is niet gebeurd.’”
Wat leer je van het werken bij een rechtswinkel?
“Je leert over rechtsgebieden waar je niet mee in aanraking komt bij Erasmus, zoals het personen- en familierecht en het jeugdrecht. Je leert professionele (telefoon)gesprekken voeren met ouders en kinderen, maar ook met elkaar. Het is van belang dat je helder bent over de feiten in een zaak. Je leert ook mails schrijven naar cliënten. Je doet juridische ervaring op en de ervaring van werken op een kantoor.”
Wat is het leukste en moeilijkste van het werken bij de rechtswinkel?
“Vaak zijn kinderen heel zenuwachtig, zonder ouder, want ze zijn alleen en sommige kinderen slaan dan helemaal dicht. Als je een kind een beetje los krijgt in het gesprek en het kind uiteindelijk met een goed gevoel weg gaat, dan is dat een fijn gevoel, omdat je iets goed doet en iemand hebt geholpen.
Het is moeilijk als je een kind voor je hebt dat vertelt waarom hij zijn ouder niet meer wil zien. Vaak komen er dingen waarvan ik denk ‘dat hoort niet zo te zijn’. Ze komen niet zomaar. Dat ouders niet meer hun best doen voor hun kind. Een kind dat moet huilen is niet fijn om te zien.”
Zou je het aanraden om bij de rechtswinkel te gaan werken en zo ja, waarom?
“Ja, zeker in de beginfase van de studie als je als medewerker juridische ervaring op wilt doen, maar nog geen tijd hebt om acht of zestien uur per week op een kantoor te werken. Omdat het weinig tijd kost, maar je toch veel leert is het fijn. Als je verder in je studie zit, is het ook handig, maar de meeste mensen werken dan vaak al bij een kantoor.”
Heb je tips voor mensen die bij de rechtswinkel willen gaan werken?
“Mensen weten dat het vrijwilligerswerk is en dat het weinig tijd kost en denken dan dat je niet zoveel hoeft te doen, maar ondanks dat moet je je wel blijven inzetten.”
Organiseert de rechtswinkel ook informele activiteiten met de medewerkers?
“Er worden borrels en uitjes georganiseerd. Zo zijn wij twee maanden geleden bijvoorbeeld bij Mooie Boules geweest bij Rotterdam Centraal. Iedereen die het leuk vindt, kan mee. Er zijn ook casusavonden, dan komt er een extern bestuurslid of een andere externe professional iets over de praktijk vertellen.”
Zou je nog iets willen vertellen over jouw functie als bestuurslid bij de rechtswinkel?
“Ik ben algemeen bestuurslid en doe een parttime bestuursjaar. Ik houd mij bezig met algemene zaken. Het beheer van de commissies, naamsbekendheid, marketing en andere grote neventaken. Je kan alleen bestuurslid worden als je eerst medewerker bent geweest. Een functie als bestuurslid kost meer tijd dan een functie als medewerker. Je bent er wel een paar uur per week mee bezig.”
Is er nog iets waarvan je vindt dat mensen het moeten weten?
“De Kinder- en Jongerenrechtswinkel zit verspreid door heel Nederland, bijvoorbeeld in Leiden, Rotterdam, Amsterdam en Den Haag. Het is een begrip in heel Nederland. Je tekent bij ons een contract voor anderhalf jaar en dan krijg je een getuigschrift uitgereikt. Bij andere rechtswinkels zijn er vooral alleen telefoon- en maildiensten. Maar bij de Kinder- en Jongerenrechtswinkel in Rotterdam komen mensen op afspraak langs. Als je overweegt om bij een rechtswinkel te gaan werken, kun je jezelf afvragen of je liever wilt bellen en mailen of dat je ook bepaalde gesprekstechnieken wil aanleren. Dat kun je leren bij de Kinder- en Jongerenrechtswinkel Rotterdam.”