De klimaattop
Klimaatverandering is al jaren een actueel onderwerp. Tientallen jaren geleden leek het nog een probleem van de toekomst, terwijl tegenwoordig steeds duidelijker wordt dat er concrete maatregelen moeten worden getroffen om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Wereldwijd worden de zorgen over de gevolgen van klimaatverandering steeds groter. Hierom wordt er jaarlijks een klimaattop georganiseerd, waar landen heen gaan om de gevolgen en maatregelen te bespreken. Maar wat is een klimaattop? En wat voor belangrijke verdragen zijn hieruit voortgekomen?
Wat is de klimaattop?
De klimaattop, ook wel bekend als de Klimaatconferentie van de Verenigde Naties of de Conference of Parties (COP), is een jaarlijkse conferentie waar maatregelen tegen klimaatverandering worden besproken. (1) Tijdens deze conferentie proberen landen het eens te worden over de plannen omtrent het voorkomen van verdere klimaatopwarming en over hoe deze plannen uitgevoerd moeten worden. In de afgelopen klimaattoppen zijn er een aantal belangrijke afspraken gemaakt. Ook zijn deze vastgelegd en ondertekend door deelnemende partijen. Zoals het Kyoto-protocol en het Akkoord van Parijs. De allereerste klimaatconferentie vond plaats in Stockholm in 1972. (2) En de eerste officiële COP werd gehouden in Berlijn, Duitsland, in 1995. (3) Dit jaar vond de 29ste conferentie plaats in Bakoe, Azerbeidzjan.
Verdragen die tijdens klimaattoppen zijn ontstaan
Het VN-Klimaatverdrag
In 1992, tijdens de Conferentie van de Verenigde Naties over Milieu en Ontwikkeling in Rio de Janeiro, is het VN-Klimaatverdrag gesloten, oftewel het UNFCCC (United Nations Framework Convention on Climate Change). (4) Dit verdrag was opvallend voor die tijd, omdat er veel minder kennis was over klimaatverandering dan nu. Het verplichtte de betrokken lidstaten om te handelen en maatregelen te treffen in het belang van de veiligheid van de mens. (5) In Nederland, op grond van artikel 91 Grondwet, moeten verdragen eerst door de Staten-Generaal worden goedgekeurd (geratificeerd), daarna is Nederland pas gebonden aan het verdrag. Dit is ook bij het UNFCCC gebeurd. Toen het UNFCCC werd aangenomen in 1992 konden landen dit verdrag ondertekenen. Dit is in 1992 ook gedaan door Nederland. Daarna is het verdrag in 1993 goedgekeurd door de Staten-Generaal, geratificeerd. (6) Vervolgens is het verdrag in 1994 in werking getreden.
Het UNFCCC heeft als doel het voorkomen van (gevaarlijke) menselijke verstoringen van het klimaatsysteem door het stabiliseren van broeikasgasconcentraties. Volgens het verdrag moet een dusdanig niveau worden bereikt in een bepaalde tijd, dat voldoende is om ecosystemen de kans te geven om zich op een natuurlijke wijze aan te passen aan klimaatverandering. Hierdoor zal de voedselproductie niet in gevaar komen en zal economische ontwikkeling op duurzame wijze mogelijk zijn. In dit Verdrag zijn de rijke landen, waaronder de EU en Amerika, overeengekomen dat ze ontwikkelingslanden zullen steunen door een financiële bijdrage te leveren voor de maatregelen tegen klimaatverandering. Ook hebben ze afgesproken dat geïndustrialiseerde landen technologie zullen delen met ontwikkelingslanden. (7)
Het Kyoto-protocol
In 1997 is nog een belangrijk verdrag aangenomen tijdens de klimaatconferentie in Kyoto; het Kyoto-protocol. Door een ingewikkeld ratificatieproces is dit verdrag pas in 2005 ingetreden. Momenteel hebben 192 landen het verdrag ondertekend. Het Kyoto-protocol is gebaseerd op het VN-Klimaatverdrag. Het vraagt landen alleen om beleid en maatregelen aan te nemen om de uitstoot van broeikasgassen te reduceren en om periodiek verslag uit te brengen van de ontwikkelingen. In dit verdrag worden slechts de ontwikkelde landen gebonden en wordt er een zwaardere last op hun schouders gelegd, omdat de welvarende landen, historisch gezien, meer verantwoordelijk zijn voor klimaatverandering dan arme landen. Dit komt doordat zij vanaf de industriële revolutie meer broeikasgassen hebben uitgestoten dan ontwikkelingslanden. (8)
Het klimaatakkoord van Parijs
Het laatste belangrijke verdrag dat zal worden besproken is het Klimaatakkoord van Parijs. Dit klimaatakkoord is in 2015, tijdens de klimaatconferentie in Parijs, aangenomen en is in 2016 in werking getreden. Het doel van dit klimaatakkoord is de stijging van de gemiddelde temperatuur wereldwijd tot 2°Celsius te beperken boven het pre-industriële niveau. (9) Dit houdt in dat er wordt gestreefd naar een maximale temperatuurstijging van 2°C ten opzichte van het pre-industriële niveau. Echter is in de afgelopen jaren door wereldleiders benadrukt dat de temperatuurstijging beperkt moet worden tot 1,5°C voor het einde van deze eeuw. Als de aarde meer dan 1,5°C opwarmt, dan kan dit problematische gevolgen opleveren voor laagliggende eilanden. (10) Ook zal dit leiden tot vaker voorkomende en hevigere droogtes, regenval en hittegolven.
Tevens zullen ontwikkelde landen financiële, technologische en capaciteitsopbouwende steun moeten bieden aan ontwikkelingslanden. Om de doelstellingen van het klimaatakkoord te behalen, nam het Europese Parlement in 2021 de Europese Klimaatwet aan. Hierdoor zullen alle toezeggingen, die zijn gedaan met betrekking tot de doelstellingen, een bindende verplichting worden. (11)
De klimaattop in Bakoe
In de klimaattop van dit jaar staat de klimaatfinanciering centraal. Om de klimaatdoelen te bereiken moeten er maatregelen getroffen worden. Deze maatregelen worden op grote schaal uitgevoerd en zullen dus veel geld gaan kosten. Ontwikkelingslanden krijgen klimaatsteun van ontwikkelde landen om zich te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering en om hun uitstoot te verminderen. Ontwikkelingslanden hebben aangegeven minstens 1.000 miljard euro aan klimaatsteun nodig te hebben. (12) De rijke landen stellen zich terughoudend op als het gaat om het noemen van concrete bedragen voor de klimaatsteun, omdat ze willen dat andere vermogende landen, die niet verplicht zijn mee te betalen, ook meebetalen. (13) China is bijvoorbeeld momenteel de grootste uitstoter ter wereld, maar is niet verplicht om klimaatsteun te betalen. Wel heeft China al vrijwillig financiële bijdragen geleverd aan klimaatprojecten in ontwikkelingslanden. Tegelijkertijd stellen de ontwikkelingslanden zich ook terughoudend op, omdat zij meer zekerheid willen omtrent financiële steun voordat zij toezeggingen kunnen doen over hun klimaatplannen.
Conclusie
De klimaattop is een jaarlijkse conferentie waar landen samenkomen om te onderhandelen over maatregelen tegen klimaatverandering. Het speelt een cruciale rol als het gaat om het aanpakken van klimaatverandering. Een aantal verdragen die zijn voortgevloeid uit vorige klimaattoppen laten zien dat samenkomen en afspraken maken kunnen leiden tot concrete stappen om de opwarming van de aarde te beperken. Ook doordat de klimaatwet is aangenomen zullen landen meer moeten doen om de uitstoot van broeikasgassen te beperken. Desalniettemin blijft geld een groot en belangrijk onderwerp. De ontwikkelingslanden hebben veel geld nodig, terwijl hen weinig zekerheid wordt geboden. En aan de andere kant willen de ontwikkelde landen dat andere, nog niet betalende landen, ook gaan meebetalen. Kortom, klimaatverandering is een moeilijk onderwerp waarbij verschillende landen verschillende belangen hebben. En hierdoor is het enorm lastig om tot een akkoord te komen waar de belangen van iedereen in acht worden genomen en de gevolgen van klimaatverandering zoveel mogelijk worden beperkt.
-
‘Conference of the Parties (COP)’, unfccc.int.
-
‘It’s been 50 years since the first Stockholm Conference. What have leaders done to protect our planet since?’, ifad.org, juni 2022.
-
‘Conference of the Parties (COP)’, unfccc.int.
-
‘About the secretariat’, unfccc.int.
-
‘What is the United Nations Framework Convention on Climate Change?’, unfccc.int.
-
‘United Nations Framework Convention on Climate Change’, treaties.un.org, 28 november 2024.
-
‘What is the United Nations Framework Convention on Climate Change?’, unfccc.int.
-
‘What is the Kyoto Protocol?’, unfccc.int.
-
‘The Paris Agreement’, unfccc.int.
-
‘Hoe dicht zitten we al bij 1,5 graden opwarming?’, knmi.nl.
-
‘De EU en het klimaatakkoord van Parijs: het streven naar klimaatneutraliteit’, europarl.europa.eu.
-
‘Tweede week klimaattop Bakoe moeizaam van start’, nos.nl, 18 november 2024.
-
‘Landen op klimaattop houden elkaar nog in houdgreep over geld’, nd.nl, 16 november 2024.